Film documenter de Massimo Garlatti-Costa Proiezion y descuscion cun l regista N vënderdi ai 11 de mei 2018 dala 20.30 tla sënta dla Lia Mostra d’Ert - Circolo a Urtijëi Metù a jì dala Lia Mostra d’Ert de Urtijëi y la Union di Ladins de Gherdëina Tl 1974 ti à na grupa de prevesc furlans damandà a si vësculi sce i pudëssa festejé la mësses te si rujeneda, l furlan. Do plu de carant’ani aspieti mo for la resposta ufiziela dal Vatican. Missus conta la storia di ultimi prevesc dla dlieja furlana “Glesie furlane” te si batalia da uni di per mantenì viva si rujeneda. L ie na storia de David contra Golia, de na cultura de milesc d’ani contra la globalisazion che ne se lascia nia fermé.... Dut scumëncia ai 28 d’agost dl 1974 canche l vëscul de Udin ova nvià duc i prevesc a festejé na mëssa deberieda. La dumanda di prevesc furlans de pudëi tenì la mëssa te si rujeneda, l furlan, ti ie unida negheda. Do chësta resposta negativa à chisc fat na protesta, ne jan nia ala mëssa y lascian sun l autere dla dlieja n documënt cun si petizions. Chësta azion à zarà amezora l liam idealogich cun la Dlieja de Roma, ma tl medemo tëmp iel nasciù te chël mumënt “Glesie Furlane”, la Dlieja di Furlans. L film documenter ti va do ala vita di ultimi prevesc restei de Glesie Furlane, che tën do 40 ani for mo dur sun si dërt de pudëi rujené te si lingaz, sibe tla liturgia che tla vita da uni di. Pre 'Sef Cjargnel dij: "La detlarazion di dërc dla persona dij che duta la jënt ie medema te si rujeneda, te si maniera de viver y te si cultura. Mpo ne vën chisc dërc nia respetei tla sozietà che tla vita religëusa.” L cumbatimënt di prevesc furlans va de doi viersc, da una na pert contra i pregiudizies dla jënt de rujené te na rujeneda de mendranza tla vita da uni di, dal’autra pert contra la imposizions da Roma che ne ti lascia niancano pro de fé la traduzion dl liber de dlieja tl furlan. Missus conta la storia de 40 ani de cumbatimënt per la afermazion de chësc dërt y de dejidere dëni de unì azetà, ajache la rujeneda ie n mesun de esprescion de mpurtanza y per la rujenedes de mendranza - coche n ti dij - n mesun per sëuraviver. I protagonisć de Missus ie na sort de druides dl vintunejim secul che cumbat inant zënza suzes, sciche nce 40 milions d’autri europei coche i Baschs, i Sarc, Bretons, Cibri, Ozitans, Gallans y Ladins – simbul dla plurità culturela y dla richëza storica dl Vedl Cuntinënt. www.missusfilm.com